70 kent, 500 antik sikke, 2700 yıl, 1 kitap…
Alanında söz sahibi olan diş hekimi Özkan Arıkantürk, 1994 yılında aldığı koleksiyoner belgesinin ardından arkeolojik eser koleksiyoneri olarak tarihi eserleri toplamaya başlar. Yıllar içerisinden birbirinden farklı alanlara yönelik topladığı eserler, yerini antik sikkelere bırakır. Bugün özellikle Kuzey Batı Anadolu medeniyetlerine ait kentlerden en eskisi MÖ 7. yüzyıla ait olan toplam 3 bin 700 sikkeyi koleksiyonunda bulunduran Arıkantürk, sikkeler hakkında bilgiye ulaşmak isteyenleri, kaleme aldığı “Sikkeler Işığında Antik Kentler Troas, Mysia, Aiolis” kitabı ile buluşturmaya hazırlanıyor.
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
1984 yılından bu yana Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde diş hekimi olarak çalışıyorum. Çevreye duyarlı, ülkemizin kültürel zenginliğinin korunmasının önemli olduğunu düşünen bir kişiyim.
Koleksiyon sevdanız nasıl gelişti?
Çok sevdiğim ve halen yaptığım mesleğimin dışında, uzun yıllar öncesinden beri tarih ve arkeolojiye ilgi duymaktayım. Bu ilgi zaman içerisinde gelişti; 1994 yılında Kültür Bakanlığından “Koleksiyoner Belgesi” alarak arkeolojik eser koleksiyoneri olmaya adım attım.
Ne zaman ve nasıl arkeolojik eser biriktirmeye başladınız?
Koleksiyonuma ilk kattığım eserler, Roma Dönemi’ne ait cam koku şişeleri idi. Birkaç bin yıl öncesine ait bu camlar inanılmaz incelik ve zarafete sahipti. 2005 yılında bu eserler, Yapı Kredi Bankası’nın İstanbul’daki müzesinde sergilendi ve kitap halinde yayınlandı.
Arkeolojik eser koleksiyoneri olmak, gerek objelerin temini, gerek muhafazası, gerekse haklarında net bilgilere ulaşım konusunda oldukça zor olsa gerek. Bu süreçleri nasıl yürütüyorsunuz?
Koleksiyon yapmak sadece bir veya birkaç alanda hoşunuza giden ve olanaklarınızın elverdiği objeleri satın alıp biriktirmek olmamalı bence. Zaman içerisinde, ilgi duyduğunuz alanda derinlemesine bir bilgi birikimi de şart. İyi bir tarih ve arkeoloji bilgisi, objelerin üretildikleri çağa ait genel bilgiler koleksiyoner olmak için gerekli şeyler bence. Ayrıca binlerce yıl öncesinden kalan bu kültür mirasının hassas ve doğru bir şekilde temizlik ve konservasyonu da önemli. Bu konuda profesyonel yardım almanın yanısıra, özellikle sikkelerde temizlik işlerini mikroskop altında kendim yapıyorum. Ayrıca bu eserlerin uygun şartlarda saklanması ve teşhiri de önemli konular. Sayısı 600’ü geçen objelerimin bir kısmını Edremit Güre iskelesinde kurulu Özel Kazdağı Müzesi’nde sergiliyorum. Bu müze, yılda 30 bine yakın ziyaretçi çekiyor. Ayrıca koleksiyonumda yer alan ve aslında ülkenin kültür varlıklarından bir kısmı olan bu eserleri her zaman için bilimsel yayın ve araştırmalara da açık tutmaktayım.
Koleksiyon yapılan alanın sınırlandırılması gerektiği fikrine katılıyor musunuz?
Kesinlikle evet. İyi bir koleksiyoner, çalıştığı alanın sınırlarını çizmek zorundadır. İnsan ömrü ve sahip olduğu olanaklar, her şeye ulaşmaya yetmez. Ben de başlangıçta pek çok koleksiyonerin yaptığı hatayı yaptım; hoşuma giden her şeyi aldım. Örneğin kandiller, haçlar, figürinler, camlar, tıp aletleri ve pek çok farklı obje bir araya geldi. Bu objelerden bir kısmından (camlar, pişmiş toprak figürinler, haçlar, terazi ağırlıkları…); tez, makale, bildiri ve kitaplarda yararlanıldı.
Zaman içinde ilgi alanım antik sikkelere yöneldi; bu alanda ise koleksiyonumu bölge ve dönem olarak sınırlandırdım. Bir süredir ağırlıklı olarak Troas, Mysia ve Aiolis bölgelerinde yer alan antik kentlerin bastıkları sikkeleri biriktiriyorum. O dönemde para basan, önemli bir ekonomik ve siyasi güce sahip olan, Kuzey Batı Anadolu bölgesinde yer alan bu kentlerin sayısı 70’i buluyor. Bu kentlerin hemen hemen tümünden sikkelere sahibim. Koleksiyonumdaki sikke sayısı şu anda 3 bin 700’ü buldu.
Koleksiyonunuzdaki en eski eser kaç yıllarına ait? Özelliği nedir?
Sikkeler içinde en eski döneme ait olanlar MÖ 7. yüzyılda basılan Lydia sikkeleri.
Koleksiyonunuz içinde sizin için en özel parça hangisi? Neden?
Koleksiyonda yer alan 20’ye yakın ünik, yani literatürde benzeri yayınlanmamış sikkenin yerinin farklı olduğunu belirtmem gerekir.
Yaşadığımız toprakların ev sahipliği yaptığı medeniyetlere ışık tutan koleksiyonunuz içerisindeki eserleri bir kitapta toplayarak tüm meraklıların bilgiye rahatça ulaşmasına olanak sağladınız. Kitabı ve basım sürecini aktarır mısınız?
Daha önceki yıllarda koleksiyonumdaki sikkelerden yararlanılarak Prof. Dr. Oğuz Tekin ve Doç. Dr. Aliye Erol tarafından uluslararası bir yayın serisi olan “Sylloge Nummorum Graecorum Turkey 9 Troas Aiolis Mysia” katalogları yayınlanmıştı. Bu üç ciltlik katalog serisi, “Turkish Institute of Archaeology” ve “Koç University-AKMED” sponsorluğunda çıkmıştı. Bu kataloglara erişimin zor olması, bende bu sikke koleksiyonunu tekrar yayına hazırlama düşüncesini ortaya çıkarttı. Yoğun bir çalışma temposuyla kitabı hazırladım. Troas, Mysia ve Aiolis bölgelerini de kapsayan Balıkesir ilimizin kültürel zenginliğini temsil eden bu koleksiyonun bu ilimizde basılmasını Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’ne teklif ettim. Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Yücel Yılmaz, Kent Konseyi Başkanı Sayın Mürsel Sabancı ve Sayın Prof. Dr. Abdullah Soykan’ın destekleriyle 415 sayfalık kitabımız yayınlandı.
Meraklıları kitaba nasıl ulaşabilirler?
Bu kitap, 17-19 Kasım 2022 tarihinde Bandırma’da düzenlenecek Balıkesir Arkeoloji Buluşmaları Sempozyumu’nda dağıtıldıktan sonra Balıkesir Kent Kütüphanesi’nden temin edilebilecek.
Kitapta kaç medeniyetin, kaç kentine ait toplam kaç sikke alıyor?
“Sikkeler Işığında Antik Kentler Troas, Mysia, Aiolis” kitabında, MÖ 5. yüzyıldan itibaren, günümüz Kuzey Batı Anadolu bölgesinde kurulmuş 70 antik kentin farklı dönemlerde bastıkları 500’den fazla sikke, fotoğrafların yardımı ile anlatılıyor.
Kitap çalışmanızın devamı gelecek mi?
Zaman ve şartlar elverdiğince, koleksiyonumdaki eserleri esas alarak bazı kitaplar hazırlama düşüncem var. Derginizde bana ve kitabıma yer verdiğiniz için teşekkür ederim.